Congres van Wenen (1816)

Het Congres van Wenen werd na de val van Napoleon in 1814 en 1815 gehouden door de overwinnende mogendheden Pruisen, Oostenrijk, Rusland en Engeland met als doel de staatkundige herordening van Europa. Dit was nodig, want de Franse Revolutie had die kaart hertekend. Zo was het eeuwenoude Heilige Roomse Rijk verdwenen, en had Frankrijk de confederale gebieden van de Zuidelijke Nederlanden en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden geannexeerd, net als de Franstalige delen van Zwitserland en het gebied van Duitsland ten westen van de Rijn. Het congres begon in september 1814 en eindigde in juni 1815. Het steunde op 4 pijlers:

• Compensatiebeginsel; geen enkele mogendheid zou verlies mogen leiden uit de beslissingen van het congres. Indien toch, werden die gecompenseerd. Zo verkreeg Oostenrijk als compensatie voor de Zuidelijke Nederlanden gebieden aan de Adriatische Zee.

• Legitimiteitsbeginsel; De voormalige vorsten of heersers die verdreven waren werden in eer hersteld: de Bourbons namen de troon van Frankrijk en Spanje weer in, de Oranje-Nassaus in Nederland.

• Omringings politiek rond Frankrijk; Frankrijk werd omringd door redelijk sterke bufferstaten. Daartoe werd uiteindelijk ook het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden opgericht.

• Kracht en evenwicht; 'Balance of Powers': de status-quo moest verdedigd worden, desnoods door militair ingrijpen, in de hoop dat nieuwe revoluties de vrede niet zouden verstoren en de macht van de vorsten niet in gevaar zouden brengen.

De nieuwe orde hield echter niet lang stand. De ideeën van de Franse Revolutie hadden overal al wortel geschoten, en leidden tot staatkundige veranderingen. De ontbinding van het Osmaanse Rijk werd erdoor bevorderd, omdat de Franse ideeën in, Griekenland en Roemenie wortel schoten. Voor Oostenrijk gold hetzelfde. Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden viel in 1830 uiteen, terwijl in Servië de opstanden uitbraken. Dit vormde de eerste barst in de nieuwe constellatie. Liberale revoluties in 1830 en 1848 hadden in heel Europa grote gevolgen. Uiteindelijk zouden de Bourbons plaats maken voor het Tweede Franse Keizerrijk. De Duitse Bond hield het uit tot 1867, terwijl Pruisen in Noord-Duitsland zo dominant bleek te zijn, dat het de keten van gebeurtenissen in kon zetten die leidden tot de Duitse Eenwording in 1871.