Sigmund Freud | Bekende Oostenrijkers

Sigmund Schlomo Freud was een Oostenrijks zenuwarts en psychiater en de grondlegger van de psychoanalyse. Freud werkte als zenuwarts in Wenen en doceerde aan de Weense Universiteit. Vanwege zijn achtergrond als fysioloog zag hij aanvankelijk psychische uitingen als gevolgen van lichamelijke standen van zaken. Freud heeft zich in zijn beginnende praktijk gericht op het zich eigen maken van hypnose. Hij kwam daardoor in contact met onder andere Jean-Martin Charcot. De hypnose was toen net in ontwikkeling als behandelmethode voor psychische klachten. Later kwam Freud meer in contact met Josef Breuer, met wie hij de Studien Uber Hysterie (1896) publiceerde. Aldaar kwam de werking van het Unbewusste (onbewuste) meer in beeld.

Driften / Treiben

De Oostenrijkse psychiater zag de geest en het lichaam van de mens als een eenheid. De geest werd energetisch opgevat, als onderworpen aan allerlei energiestromen (ook de hypnose werd in het begin als energetisch fenomeen beschouwd). Die energiestromen noemde Freud "driften" (Trieben). Deze driften werken ongemerkt, en zijn "primair". Zo onderscheidde Freud een levensdrift, de primaire wil tot leven. In zijn latere werk meent Freud ook een doodsdrift te kunnen onderscheiden, de primaire drang tot (zelf-)vernietiging. De seksuele driften noemde hij libido.

Het onbewuste

Psychische (en soms lichamelijke) stoornissen herleidde Freud tot verstoringen in de energiehuishouding van de mens. Als iemand op te jonge leeftijd bijvoorbeeld geconfronteerd was met de aanblik van seksuele omgang tussen zijn ouders (zie de Wolvenman), kon dit in latere jaren tot psychische ziekte leiden. De herinnering was verdrongen, waardoor er te veel energie op de verkeerde plek terechtkwam en een ontwikkelingsstoornis ontstond, zo dacht Freud. Een verdrongen herinnering verdween niet uit de geest, maar kwam terecht in een laag die Freud het onbewuste noemde. Door de patiënt in therapeutische sessies ongestuurd te laten vertellen, kon de therapeut (Freud zelf) storingen in het onbewuste op het spoor komen. Door deze dan bewust te maken, kon de ontstane klacht verholpen worden.

Die Traumdeutung

In 1900 verscheen zijn opzienbarende werk Die Traumdeutung, over de relatie tussen het onbewuste en de betekenisduiding van dromen. Het onbewuste of onderbewustzijn is de laag van de geest die tussen het driftmatige, onbewuste en het (minder primaire) bewuste in zit. In dromen zouden verborgen boodschappen van het onderbewustzijn zitten. In zijn laatste levensjaar (1938), zag hij zich vanwege de antisemitische dreiging (hij was joods en Oostenrijk sloot zich aan bij nazi-Duitsland) genoodzaakt naar Londen te vluchten.